الهیات تفویض و تأثیر آن بر اندیشة فقهی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

10.22081/jap.2024.75485

چکیده

این جستار در پی آن است تا نشان دهد که شماری از فقهای شیعة امامی برخلاف منظر سنتی درفقه اسلامی تغییر و دست‌کاری در جسم آدمی را، مشروط به رعایت حدود اخلاقی، محیط زیستی و بهداشتی مجاز دانسته اند. این نگاه معاصر حاصل تفسیری عرفانی-شیعی از شماری از آیات قرآن مانند آیات ناظر به آفرینش انسان، حمل امانت الهی و فطرت است و بنابر این، از ویژگی‌هایی این‌چنین برخوردار است: بهره‌مندی از قدرت تفویضی خدا در این جهان، توانایی کشف رازهای هستی و شناخت واقعیت‌های جهان، خودآگاهی نسبت به خداوند و ارزش‌های اخلاقی. این انسان‌شناسی عرفانی- شیعی الهام‌‌بخش شماری از نظریات حقوقی بدین‌شرح گردید: 1. انسان از اعتبار تغییر نظام حاکم بر زمین برخوردار است و از این‌رو شبیه‌سازی انسانی مجاز است؛2. جنسیت انسان در محدودة سلطه و اختیار اوست و می‌تواند آن را تغییر دهد؛3. دستکاری در الگوهای خلقت جسمانی مانند آنچه در فناوری کمک به باروری آزمایشگاهی، بارورسازی مصنوعی، انتقال جنین و مواردی مانند آن انجام می‌شود، مجاز است؛4. مخالفت با تحمیل هرگونه محدودیت بر اندیشه و علم، حتّی در ‌قالب انحصار حق «مالکیت فکری» در فناوری و دانش‌های زیستی.

کلیدواژه‌ها