نزهةالمجالس و علاءالدین فریبرز شروانشاه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

10.22081/jap.2025.78032

چکیده

مجموعه رباعیات نزهةالمجالس که به همت جمال خلیل شروانی در نیمۀ اول قرن هفتم در منطقۀ شروان گرد آمده، دربردارندۀ حدود چهار رباعی کهن فارسی است. این رباعی‌نامۀ گرانقدر، طبق آنچه در قصیدۀ آخر نسخۀ خطی دیده می‌شود، برای مجلس خاص علاءالدین شروانشاه فراهم شده است. اغلب محققان، این شروانشاه را علاءالدین فریبرز فرزند گرشاسب نامیده‌اند؛ ولی برخی دیگر، او را علاءالدین فرامرز فرزند گشتاسب معرفی کرده‌اند. در مقالۀ حاضر، به تعیین هویت مُهدی‌الیه کتاب بر اساس سکه‌‌های به‌دست‌آمده از دوران حکومت حاکم شروان در نیمۀ اول قرن هفتم پرداخته‌ایم. طبق این اسناد، آن کسی که در فاصلۀ 622 تا 652 قمری حاکم شروان بوده، علاءالدین ابوالمظفر فریبرز بن گرشاسب بن فرخزاد نام داشته است. در سکه‌هایی که به نام او ضرب شده، نام سه تن از خلفای بنی‌عباس، یعنی الناصر لدین الله (575-622 ق)، المستنصر بالله (623-640 ق) و المستعصم بالله (640-656 ق) دیده می‌شود. طبق این اسناد، فرامرز و گشتاسب، دگرگشتۀ فریبرز و گرشاسب محسوب می‌شود و چنین افرادی در سلسلۀ شروانشاهان وجود خارجی نداشته‌اند. به احتمال زیاد، نزهةالمجالس بعد از 632 قمری به علاءالدین فریبرز اهدا شده است.
 

کلیدواژه‌ها