سندی جدید در تاریخ گیاه‌شناسی در ایران: فرمان شاه عباس دوم درباره انتقال گل نیلوفر از گیلان به اصفهان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

10.22081/jap.2025.77769

چکیده

این مقاله به معرفی و تحلیل فرمانی نویافته از شاه عباس دوم صفوی (حک: 1052 ـ ۱۰۷۷ ق) می‌پردازد که در محرم ۱۰۶۷ قمری صادر شده و به‌تازگی به گنجینه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزوده شده است. طبق این فرمان، به وزیر گیلان دستور داده شده است تا بذر و ریشه گل نیلوفر را پیدا کند و به‌سرعت به پایتخت ـ اصفهان ـ ارسال کند. اگرچه گل نیلوفر کاربرد دارویی هم داشته است، شواهد درون‌متنی (فرمان شفاهی شاه و درخواست رنگ‌های مختلف گل) و برون‌متنی (مقایسه با فرمان مشابه شاه برای انتقال «زرین درخت» از بهبهان به اصفهان و وجود گل نیلوفر در باغ سعادت‌آباد اصفهان) نشان می‌دهد که هدف اصلی شاه، کاشت این گل در باغ‌ها و عمارت‌های سلطنتی به‌منظور تزئین و باغ‌آرایی بوده است. از این منظر فرمان مذکور سندی مهم برای شناخت تاریخ گیاه‌شناسی، فرهنگ باغ‌آرایی در دوره صفوی و علاقه شخص شاه عباس دوم به گل و گیاه محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها