فتح خوارزم و بیتی از عنصری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

10.22081/jap.2025.77762

چکیده

در مقاله حاضر، نگارنده پس از ذکر کلیاتی درباره فتح خوارزم به دست محمود غزنوی و بررسی آن در منابع قدیم، متذکر بیتی از عنصری می‌گردد که انگیزه‌ای مذهبی، یعنی از‌بین‌بردن قرمطیان ناحیه خوارزم را برای این تهاجم معرفی کرده است. سپس‌تر وی با ملاحظه منابع قدیم و جدید در تاریخ و جغرافیای این مذهب، احتمال حضور قرمطیان در این ناحیه را برمی‌رسد و در ادامه، با استناد به کارکردهای خاص قصیده مدحی، سعی در پاسخ به این پرسش دارد که عنصری به چه دلایلی چنین بیتی را سروده است و می‌بینیم چگونه یک شاعر در دربار محمود می‌تواند به یک روایت رسمی شکل دهد. در پایان سخن، نکته‌ای درباره جایگاه بیت مورد بحث در ساختار (بلاغت) قصیده در قالب حدس بیان شده است.

کلیدواژه‌ها