نسخه شناسی مصاحف قرآنی 8: الکافی فی التفسیر، اثر گمشدۀ السید الامام ضیاءالدین ابوالرضا راوندی (م حدود 571 ق)، و نسخۀ قرآن 4129 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی
نوع مقاله : پژوهشی
10.22081/jap.2020.69540
چکیده
نسخۀ قرآن به شمارۀ 4129، مورَّخ 583 هجری در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (تهران)، درواقع حاوی یکی از تفاسیر مهم شیعی است که تاکنون ناشناخته باقی مانده است. در برخورد اولیه با این نسخه، ظاهر آن را متفاوت از سایر نسخه‌های قرآنی می‌یابیم، اما در حقیقت، این نسخه را باید اثری مرکب از متن قرآن، اختلاف قرائات عشرة و تفسیر قرآن به شمار آورد، هرچند فهرست‌نویس کتابخانه، آن را در شمار قرآن‌ها ثبت کرده و در معرفی‌اش به توصیفی ظاهری بسنده کرده است. از آنجا که این نسخه همواره در میان قرآن‌های کتابخانۀ مجلس جای گرفته، تاکنون کسی به اهمیت حواشی اطراف این نسخۀ قرآن که حاوی تفسیری بسیار مهم و مفقود از میراث شیعه در قرن ششم هجری است، توجه نکرده بود. در سال‌های اخیر کوشیده‌ام، با بازخوانی دقیق این حواشی، متنی مصحَّح و پژوهش شده از این تفسیر شیعی آماده کنم. بر این اساس، نوشتۀ حاضر به معرفی نسخه و کشف هویت مؤلف احتمالی آن یعنی ضیاءالدین ابوالرضا، سیّد فضل‌الله راوندی (زنده در 571 ق) می‌پردازد. ازجمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر آنکه در پایان آن و در میان شماری از ملحقات علوم قرآنی، قدیم‌ترین نقد از سوی یک دانشمند شیعی در قرن ششم هجری بر روایت رسمی جمع قرآن به دست زید بن ثابت و در زمان ابوبکر آمده است.
)