درنگی بر چند واژه از آداب‌الحرب و الشجاعة (1)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

10.22081/jap.2024.75877

چکیده

کتاب آداب‌الحرب و الشجاعة، تألیف محمّد بن منصور بن سعید (ملقّب به مبارکشاه و معروف به فخر مدبّر)، از آثار مهمّ قرن هفتم هجری است که جدا از ارزش زبانی، به لحاظ تاریخی و اجتماعی نیز جایگاهی ویژه دارد. مطالب و مندرجاتِ کتاب ـ چنان‌که از نام آن برمی‌آید ـ بیشتر به شیوه‌های نبرد، آرایشِ سپاه و تعبیۀ جنگی، اوصاف و کاربردِ جنگ‌افزارها، عرض دادنِ لشکر و آداب و ترتیبِ آن، اختیار کردنِ زمینِ مَصاف، آیین پادشاهی، فرستادنِ رسول و ارسالِ تُحَف، و مسائلی از این دست مربوط می‌شود. مؤلّف پندهایی نیز برای پادشاه و لشکرکش و رعیت ذکر کرده است. آگاهی‌هایی که آداب‌الحرب دربارۀ رنگ و شکل، عیب و علّتِ اسبان و معالجات امراضِ این حیوان به دست می‌دهد، مغتنم است و از خلال آن می‌توان مدخل‌های تازه به فرهنگ‌های لغت زبان فارسی افزود یا تعاریفِ مدخل‌های موجود را تکمیل کرد. قریب به شصت سال پیش، احمد سهیلی خوانساری به تصحیح این اثر همّت گماشت و حاصل کار خود را در 1346ش انتشار داد. در این مقاله مروری بر چند واژه از این کتاب داشته‌ایم.

کلیدواژه‌ها