تکفیر اهل قبله بین نفی و اثبات گزارش چند متن از دوره تیموری و صفوی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

10.22081/jap.2023.75320

چکیده

پیشینه بحث از «تکفیر اهل قبله» به قرون اولیه اسلامی باز می گردد، زمانی که اختلاف میان معتزله، خوارج و مرجئه بالا گرفت. این مسأله بعدها، همچنان به عنوان یک مساله کلامی باقی ماند، علاوه بر آن که در عمل هم، دولت ها و مذاهب درگیر آن بودند. در قرون هفتم تا نهم، اوضاع جهان اسلام آرام تر شد، اما با بالا گرفتن اختلافات صفوی ـ عثمانی، باز این مسأله جدی تر مطرح شد. در این دوره، عده ای از اهل سنت، تندروانه از تکفیر اهل قبله و امکان آن سخن می گفتند، اما شماری از علمای معتدل اهل سنت، می کوشیدند دایره آن را تنگ کنند و زمینه را برای عدم تکفیر اهل قبله فراهم کنند. در این مقاله، برخی از متون چاپ نشده در این زمینه و نیز گزارش برخی از متون چاپ شده اما ناشناخته از آثاری که در دوره صفوی در این باره نوشته شده، معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها