پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
شیخ طوسی: نگاشتههای کلامی او و سُنّت تداول آنها
3
25
FA
حسن
انصاری
زابینه
اشمیتکه
حمید
عطائی نظری
10.22081/jap.2020.69497
مقالۀ پیشرو جستاری است تاریخی و کتابشناسانه دربارۀ سرگذشت و باورداشتها و نگاشتههای کلامی شیخ الطائفة محمّد بن حسن طوسی (د: 460 ه. ق.). در این نوشتار نخست به شرح احوال و وقایع مهم حیات شیخ طوسی پرداخته میشود و استادان و شاگردان وی معرّفی میگردد. در ادامه، رسائل و کتابهای کلامی شیخ طوسی و اهمّیّت و جایگاه هر یک از آنها بهاجمال توصیف میشود. تعیین خطوط کلّی اندیشههای کلامی شیخ طوسی موضوع دیگری است که نویسندگان بهاختصار از آن سخن گفتهاند و بر پیروی شیخ طوسی از مکتب فکری استادش، شریف مرتضی تأکید کردهاند. بخش سوم مقاله به معرّفی شرحی بر رسالۀ شیخ طوسی موسوم به <em>مقدّمة فی المدخل إلی < صِناعة > علم الکلام</em> میپردازد که به قلم دانشمندی امامی به نام نجیبالدّین ابوالقاسم عبدالرحمن بن علی (582 ه. ق. ) نوشته شده و تاکنون ناشناخته مانده بوده است.<br />
شیخ طوسی,شریف مرتضی,مقدّمة فی المدخل إلی < صِناعة > علم الکلام,کلام امامیّه,نجیبالدّین ابوالقاسم عبدالرحمن بن علی
https://jap.isca.ac.ir/article_69497.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69497_763dbc6831eabf6b55936dd7376e36b9.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
تِکَل یا تَکَل؟ تأملی در تلفظ یک واژه کهن در آثار مولانا
28
34
FA
محسن
احمدوندی
10.22081/jap.2020.69500
برای تلفظ درست برخی واژگان کهن که امروزه دیگر در زبان به کار نمی روند دو راه اساسی وجود دارد، یکی کمک گرفتن از وزن و قافیه در متون منظوم و دیگری رجوع به دیگر زبان های ایرانی ای که هنوز زنده اند و گویشورانی در مناطق مختلف ایران و جهان دارند. شناخت وزن و قافیه به خوانش درست متون و تلفظ صحیح کلمات یاری می رساند و آگاهی از دیگر زبان های ایرانی می تواند مخاطب را از چندوچون تغییرات آوایی، نحوی و معنایی زبان فارسی در طول تاریخ آگاه تر کند. نوشتار حاضر می کوشد تا با بهره گیری از وزن و قافیه و همچنین کمک گرفتن از زبان کردی، نشان دهد که تلفظ درست واژه «تکل» یا «تگل» در گذشته چه بوده است؟
تِکَل,تَکَل,مولانا,زبان کردی,زبان های ایرانی,تلفظ واژه,غزلیات شمس,واژگان کهن,تگل,مولوی
https://jap.isca.ac.ir/article_69500.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69500_1b550c43c678493eab403fee6d5361f6.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
سیاحت در جهان واژه کاوی
35
53
FA
جویا
جهانبخش
erad1364@gmail.com
10.22081/jap.2020.69501
نویسنده در نوشتار پیش رو، به معرفی کتاب «داستان واژه ها (کاوشی در دویست و سی واژه و اصطلاح)» اثر بهروز صفرزاده که در سال 1398 توسط انتشارات کتاب بهار به زیور طبع آراسته شده، همت گمارده است. وی پس از آشنایی اجمالی خواننده با محتوای کتاب، به نقد و بررسی پاره ای از توضیحات مندرج در کتاب از قبیل توضیحات مطرح در مدخل بز اخفش، واژه های پاچه خار، تفنگ، روضه خوانی و مداد، اقدام کرده است.
کتاب داستان واژه ها (کاوشی در دویست و سی واژه و اصطلاح),بهروز صفرزاده,واژه شناسی,لغات,اصطلاحات,ریشه شناسی,واژه کاوی,واژه,واژگان,ساختار واژه,معرفی کتاب
https://jap.isca.ac.ir/article_69501.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69501_7cf424e9673ec95f155e4b2db4453825.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
این عمارت نیست؛ ویران کردهاند (نقدِ دو چاپ از نامههای عارف قزوینی)
54
86
FA
سعید
پورعظیمی
10.22081/jap.2020.69502
<span style="font-size: 10px;">شعرها و تصنیفها و یادداشتها و نامههای عارف قزوینی از روزگار مشروطه تا امروز خوانندگان پُرشمار داشته است؛ اما آثار او در دوران زندگی و بهویژه پس از مرگش با انبوهی از آشفتگی و نادرستی و حذف و تحریف و حتی جعل منتشر شد که اغلب یا به قصدِ گرفتن زهر کلامش یا برای زدودن انتقادها و حملههای گزندۀ او به دو شعبۀ استبداد دینی و سیاسی و متولیان شریعت و اربابان سیاست و سایر همعصرانش بود، یا معلول تمایزهای ایدئولوژیک منتشرکنندگان آثارش با افکار او و هرگونه مصلحتاندیشیِ دیگر، و در پارهای موارد نیز به سبب ناتوانی در خواندن دستنوشتههای او که آثارش را گاه چنان پریشان و بیمعنا کرده که به هذیان پهلو میزند.</span>
در سالهای اخیر دو مجموعه از مکاتبات عارف با دوستانش با عنوانِ واحدِ <strong><em>نامههای عارف قزوینی </em></strong>(انتشارات نگاه، 1391 و انتشارات هرمس، 1396) منتشر شد. بررسی دقیق متن نامهها با دستنوشتههای عارف و یا مآخذ اصلی، افزون بر آشکار کردنِ خطاهای فراوانِ راهیافته در هر دو کتاب، حذفهای مصلحتاندیشانه و ایدئولوژیک چاپ انتشارات نگاه و خطاهای چشمگیر نامههای نویافتۀ چاپ نشر هرمس و سایر منابع را نشان میدهد.
عارف قزوینی,نامههای عارف قزوینی,عارفنامۀ هزار
https://jap.isca.ac.ir/article_69502.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69502_5b6886b8e2882649dc7f6f8aa5b7e316.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
مقایسه علمی التاریخ الکبیر بخاری و الجرح و التعدیل ابن ابی حاتم رازی
87
101
FA
فاطمه الزهرا
عواطی
نرگس
بهشتی
10.22081/jap.2020.69503
کتابهای رجال پرشماری وجود دارند که به ذکر طبقات، نسب، تاریخ وفات و یا جرح و تعدیل راویان پرداخته اند. کتابهای جرح و تعدیل راویان نیز به انواع مختلفی تقسیم شده و بعضی تنها روات ثقه و برخی تنها ضعفا و متروکین و دسته ای به ذکر ضعفا و متروکین و ثقه در یک کتاب پرداخته اند. از کتابهای مهم در این موضوع، «التاریخ الکبیر» بخاری و «الجرح و التعدیل» ابن ابی حاتم رازی است. در این میان، برخی ابن ابی حاتم را متهم کردهاند که او به کتاب تاریخ کبیر بخاری دست یافت و آن را به خودش نسبت داد به همین دلیل، ترتیب و باب بندی آن همانند کتاب بخاری است و درباره بسیاری از تراجم چیزی بیش از بخاری بیان نمیکند. از این رو، نویسنده در نوشته حاضر تلاش می کند تا با مقایسه علمی بین دو کتاب، آشکار سازد که چگونه ابن ابی حاتم در تألیف کتاب «الجرح و التعدیل» از کتاب «التاریخ الکبیر» بخاری استفاده کرد؟ وی در راستای این هدف، نوشتار را با معرفی کتاب التاریخ الکبیر و هدف بخاری از تألیف آن و میزان تحقق این غرض، آغاز کرده و در ادامه، به روش بخاری و اهمیت و امتیازات کتاب اشاره می کند. سپس، کتاب الجرح و التعدیل را معرفی و به بیان هدف ابن ابی حاتم از تألیف آن و میزان تحقق این غرض و نیز اهمیت کتاب می پردازد. در نهایت، نوشته را با بررسی تطبیقی دو کتاب مذکور و ذکر نمونه هایی که ابن ابی حاتم درباره آنها سکوت کرده و بخاری از آنها سخن گفته است، به پایان می رساند.
التاریخ الکبیر,بخاری,الجرح و التعدیل,ابن ابی حاتم رازی,کتابهای رجال,علم رجال,علم حدیث,کتابهای جرح و تعدیل راویان,بررسی کتاب,بررسی تطبیقی,مقایسه علمی
https://jap.isca.ac.ir/article_69503.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69503_41fac9455b2de85a42e1a5bfbb8af8d5.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
نسخه خوانی 18: درنگی در جنگی (مشتمل بر چندین فرمان از شاهان صفوی و شماری یادداشت تاریخی)
102
128
FA
رسول
جعفریان
10.22081/jap.2020.69504
جنگ شماره 17238 کتابخانه مجلس، موسوم به زینه المجالس، شامل 369 فریم (730 صفحه)، از جنگهای خوب دوره صفوی است و مانند غالب آنها، حاوی اشعار فراوانی از شاعران در متن و حاشیه، و نیز شماری رساله و متن های کوتاه ادبی است. بعلاوه، تعدادی فرمان و نیز چند گزارش تاریخی در آن است که برای روشن کردن برخی از نکات تاریخ ایران مهم هستند. اصل این جنگ، باید حوالی سال 1107 تا 1134 در حوالی خراسان به ویژه در نیشابور و حوالی آن توسط شخصی از ایل بیات فراهم آمده باشد. به همین دلیل، فرامینی که در آن آمده، غالبا از شاه سلطان حسین و عمدتا در حوزه خراسان و هرات است. همین طور چند گزارش تاریخی حساس هم از پانزده سال پایانی عصر صفوی و درباره آشوب های خراسان است که جالب می نماید. نویسنده در گزارش پیش رو، مروری بر این جنگ و محتوای آن داشته و برخی از یادداشت های تاریخی و نیز چند فرمان از شاهان صفوی را ارائه داده است.
جنگ شماره 17238,کتابخانه مجلس,زینه المجالس,دوره صفوی,فرمان شاهان,گزارش تاریخی,تاریخ ایران,خراسان نیشابور,ایل بیات,شاه سلطان حسین,هرات,عصر صفوی,آشوب های خراسان,یادداشت های تاریخی,شاهان صفوی,دولت صفوی,شاه عباس اول,شاه عباس دوم,فضعلی بیات
https://jap.isca.ac.ir/article_69504.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69504_2f843583add7172f6577e3290e31dc39.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
خَبط و اختلال در ویراست رسالۀ جبر و اختیار
129
142
FA
حمید
عطائی نظری
10.22081/jap.2020.69505
رسالۀ «جبر و قدر» یا «جبر و اختیار» نگاشتۀ خواجه نصیرالدّین طوسی (د: 672 ه.ق.) جُستاری است با رویکردی خردگرایانه به مسألۀ مختار بودن یا نبودن انسانها که از مآثِر و مَواریث ارزشمند فلسفی _ کلامی شیعه قلمداد میشود. این رسالۀ مختصر تاکنون چند مرتبه در قالبهای گوناگون بهطبع رسیده است که در نوشتار حاضر به معرّفی آنها پرداخته میشود. آخرین ویراست عرضهشده از این رساله که بر بنیاد چاپ سنگی آن و تصحیح مرحوم مدرّس رضوی فراهم آمده است به تازگی از سوی نشر مجمع ذخائر اسلامی انتشار یافته. معرّفی و بررسی و نقد این ویراست موضوع اصلی مقالۀ پیشرو قرار گرفته است. در یک ارزیابی کلّی، این ویراست، تصحیحی نااستوار و نامنقّح از متن اثر و طبعی نامطبوع و نامقبول از آن است که بر اشکالات چندگانه و چندگونهای مشتمل است.
<strong> </strong>
خواجه نصیرالدّین طوسی,جبر و اختیار,قضا و قدر,تصحیح انتقادی,محمود نعمتی
https://jap.isca.ac.ir/article_69505.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69505_2760005cb9c38c341b09c99e498e6aab.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
مصحف شناسی قرآنی (6) سه قرآن ایرانی از قرن پنجم و ششم هجری در کتابخانه حرم امام علی (ع) و بخش های مفقود آنها در دیگر نقاط جهان
143
155
FA
مرتضی
کریمی نیا
10.22081/jap.2020.69506
کتابخانه حرم علوی در نجف اشرف یکی از غنی ترین مجموعه های قرآنی و تفسیری را در خود جای داده است. نویسنده در نوشتار حاضر اشاره مختصری به برخی از قطعات قرآنی متعلق به این کتابخانه دارد که در سالها و دهه های اخیر بر اثر سهل انگاری از این کتابخانه سرقت شده و اکنون با شماره هایی مشخص در برخی موزه های جهان نگهداری می شوند. وی در راستای این هدف، به سه نمونه از نسخ قرآن اشاره دارد که هر سه را کاتبانی ایرانی طی قرون پنجم و ششم هجری و با سبک کوفی ایرانی کتابت کرده اند.
مصحف شناسی,قرآن,قرآن ایرانی,کتابخانه حرم امام علی (ع),نسخ قرآن,مصحف زنجانی,کتابخانه حرم علوی,مکتبه الروضه الحیدریه,الخزانه الغرویه,زید بن الرضا,مصاحف قرآن,محمد الزنجانی
https://jap.isca.ac.ir/article_69506.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69506_803e32c7bc93fbcf77db6c6129a45f89.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
موسوعۀ معارف اهل بیت (ع) در یک نگاه
156
162
FA
محمد
صادق کاملان
10.22081/jap.2020.69507
از آنجا که عالمان دینی و فقیهان بیشتر به روایات فقهی و احکام رسیده از رسول خدا (ع) و اهل البیت <strong>(ع)</strong> توجه داشته و روایات در آن زمینه را به صورت موضوعی نگاشتهاند، اما در خصوص روایات معارفی، کاری کلی انجام شده است؛ لذا بایستگی تبویب و تفصیل روایات معارفی به گونۀ موضوعی احساس شد و در این راستا مجموعهای پیرامون روایات کتب اربعه (یعنی: اصیلترین کتابهای حدیثی شیعه) تدوین گردید.
موسوعۀ معارف اهل البیت <strong>(ع)</strong> در بردارندۀ مجموع روایات معارفی کتب اربعه بوده و بگونۀ موضوعی در حوزۀ مسایل عقیدتی، اخلاقی و فلسفۀ فقه و اخلاق؛ با بیش از چهل هزار عنوان و در مجموعۀ دوازده جلدی تدوین، تنظیم و ارائه شده است.
<strong> </strong>
روایات معارفی,موسوعۀ معارف اهل البیت (ع),کتب اربعه,نمایهسازی موضوعی
https://jap.isca.ac.ir/article_69507.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69507_8502cb4cf4a452e5b3921159961ca8e7.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
سفرنامه ای به آلمان در نوامبر شیرین: با گزارشی از کنفرانس بازسازی وحی قرآن در بستر تاریخی
163
173
FA
حیدر
عیوضی
10.22081/jap.2020.69508
نوشته پیش رو، گزارشی اجمالی از سفر نویسنده به آلمان در آبان 1398 جهت شرکت در کنفرانس بازسازی وحی قرآن در بستر تاریخی در دانشگاه مونستر در غرب آلمان است.
سفرنامه، آلمان، کنفرانس بازسازی وحی قرآن در بستر تاریخی، گزارش، قرآن، مطالعات قرآنی.
سفرنامه,آلمان,کنفرانس بازسازی وحی قرآن در بستر تاریخی,گزارش,قرآن,مطالعات قرآنی
https://jap.isca.ac.ir/article_69508.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69508_b7f21bd7e5645ce6c081b76614ecf0a5.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
آینه پژوهش
30
180
2020
02
20
درگذشتگان
174
183
FA
ناصرالدین
انصاری
10.22081/jap.2020.69509
https://jap.isca.ac.ir/article_69509.html
https://jap.isca.ac.ir/article_69509_f8a98e20b51ae1ad9bf68c7e7b448a62.pdf