ORIGINAL_ARTICLE
کلام شیعی و گفتمان معتزلی (ملاحظاتی در باب مسئلۀ تأثیرپذیری کلام امامیه از کلام معتزله)
نسبت بین کلام شیعه و کلام معتزله، و بطور خاص مسألۀ تأثیرپذیری کلام امامیّه از نظام کلامی معتزله، در زمرۀ بح ثبرانگیزترین مسائل تاریخ کلام شیعه بوده و هست و آراء مختلف و گاه متضادّی نیز در باب آن ابراز شده است. در این نوشتار، نخست، دیدگاههای گونا گونی که در چند دهۀ گذشته از سوی محقّقان مختلف در خصوص این مسأله بیان گردیده بطور خلاصه تدوین و گزارش شده است و پس از آن، نویسنده، دیدگاه منتخب خود در این باره را توضیح داده است. به باور نگارنده، متکلّمان رسمی امامیّه بطور خاص از زمان شیخ مفید )د: 413 ه .ق.(، به تدریج، در مرحله تبیین و تحریر مسائل اعتقادی و پرداخت به مباحث کلامی، تحت تأثیر «گفتمان کلامی معتزله » قرار داشته اند؛ یعنی در کلا مورزی خود، از ذهن و زبان و بیان و نظام کلامی معتزله بهره گرفته اند، و به شیوۀ نگرش و نگارش خاصّ آنها مسائل و مباحث کلامی را ارائه نموده اند، در عین حال که از حیث آموزه ها و اصول اعتقادی مستقلّ بود هاند. این اثرپذیری، هم بنا به اقتضای دانش کلاممرسومِ زمانۀ آن متکلّمان بوده که ایجاب می کرده متکلّمان امامی نیز به همان زبان و بیان و سبک معتزلی، کلام ورزی و تکلّم کنند، و هم به سبب انتخاب آ گاهانۀ روش کلامی اعتزالی به عنوان برترین روش رایجِ عصر در پرداخت به علم کلام.
https://jap.isca.ac.ir/article_65480_39499cf0033e78a63f29e1bf50a75921.pdf
2018-02-20
3
40
10.22081/jap.2018.65480
شیعه
معتزله
امامیّه
اثرپذیری
کلام امامیّه
کلام معتزله
گفتمان کلامی معتزله
حمید
عطائی نظری
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نسخه خوانی (9)
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب نهمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند:•سندی مبنی بر آموزش نگارش سند گواهی سیادت اشخاص که اغلب توسط نقیب النقباء سادات یا کسانی کهاز طرف او در شهرها نقابت داشتند نوشته و گواهی می شد.•متن وقف نامه انیس الدوله )همسر ناصرالدین شاه( در نسخه ای از بحارالانوار•درباره یک فرمان مذهبی از سوی پادشاه صفوی برای منطقه قفقاز•فتوای به برابری ثواب شصت حج با یک ساعت رفتار به عدل حا کم در یک متن ادبی دوره اول قاجاری•کریم خان زند و مردی که می گفتند کیمیا می داند•نامه نگاری میرفندرسکی و میرداماد به شاه عباس برای رفع ظلم و تعدی از مردم•انتخاب والی مرز ایران و ترکمنستان توسط شاه عباس•چند یادداشت از سفرهای حج خاندان فیض و یادداشتی درباره درگذشت ملاصدرا
https://jap.isca.ac.ir/article_65481_a847aa110f676ebafdd44db64f651f0b.pdf
2018-02-20
41
59
10.22081/jap.2018.65481
نسخه خوانی
نسخه خطی
خوانش متون
رسول
جعفریان
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اوراق پریشان 8
چکیده:نویسنده در نوشتار حاضر در قالب هشتمین سلسله انتشارات با عنوان اوراق پریشان، چندین مسئله را مطرح کرده است که بدین شرح اند:- نکته ای در باب حکایت پنجم گلستان سعدی )باب عشق و جوانی(- نکته ای کوتاه پیرامون کتاب سلیم نیساری در زمینه گزارش غزل های حافظ شیرازی- اصلاح غلط رایج در غزل منسوب به حافظ- مداقه ای کوتاه بر کتاب حافظ دل ها به قلم محمدمهدی فولادوند در حوزه حافظ پژوهی- رسم الخط نادرست بیتی از حافظ.
https://jap.isca.ac.ir/article_65482_ab5d804a77c0b507094277b596f5293d.pdf
2018-02-20
61
69
10.22081/jap.2018.65482
گلستان سعدی
حکایت پنجم گلستان
سلیم نیساری
حافظ شیرازی
غزل های حافظ
حیدر بقال شیرازی
حافظ پژوهی
کتاب حافظ دل ها
رضا
ضیا
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قلم انداز 8: یادداشت هایی در تاریخ، ادبیات و فرهنگ
از جمله محاسن کتاب امثال و حکم استاد دهخدا، ترجمه هایی است که ایشان از جمات منثور و منظوم ارائه کرده اند. یکی از برجسته ترین ویژگی های ترجمه های دهخدا، کهن گرایی و سره گرایی است؛ به گونه ای که گاهی خوانندگان متوسط ممکن است ترجمه ها را درست متوجه نشوند. نویسنده در ضمن چندین یادداشت، می کوشد ترجمه های دهخدا را از لابای امثال و حکم بیرون کشیده و همراه اعراب گذاری و ویرایش عبارات عربی و فارسی ارائه نماید. نگارنده در قالب سلسله یادداشت هایی پیرامون تاریخ، فرهنگ و ادبیات، در یادداشت پیش رو، بخشی از ترجمه های جلد نخست کتاب )الف-خ( را بیان می دارد.
https://jap.isca.ac.ir/article_65483_2fbcf180c21342589a6f9356eae65746.pdf
2018-02-20
71
78
10.22081/jap.2018.65483
تاریخ
فرهنگ
ادبیات
دهخدا
ویژگی های ترجمه
کتاب امثال و حکم
سهیل
یاری گل دره
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رهاوردی از دیارِ امیر-علیه السلام- بازخوانی اندیشه های رجالی سیّدمحمدرضا سیستانی در کتاب «قبسات من علم الرجال »
کتاب قبسات من علم الرجال اثر محمدرضا سیستانی را می توان در زمره کتب تحقیقی رجال به شمار آورد. درون مایه این کتاب از نگاشته های فقهی و مقالات جسته گریخته سیستانی توسط محمد بکاء فراهم آمده است. کتاب مذکور، در ده فصل، نکات و قواعد کلی رجالی را مطرح می کند. برخی از مطالب کتاب، به راوی شناسی مربوط است و شناخت عناوین صحیح راویان و راهکارهای مواجهه با آسیب تصحیف و تحریف، قواعد شناخت هویت راویان )به ویژه تمییز مشترکات و توحید مختلفات( و مبانی شناخت حال راویان را زیر چتر خویش دارد. قسمتی دیگراز درون مایه کتاب به راهکارهای ارائه شده در تصحیح سندها مانند تعویض سند،ارزیابی کتاب محور و استفاده از حساب احتمالات می پردازد. بخش هایی از کتاب هم از اعتبارسنجی منابع حدیثی سخن می گوید و درباره قرائن و شواهد اثبات انتساب آنها به چندوچون می پردازد. نویسنده در مقاله پیش رو، تاش دارد کتاب قبسات من علم الرجال را به تفصیل معرفی کرده و در خور توان خویش، مبانی و روش های رجالی نویسنده را وا کاود و به صورتی منسجم عرضه دارد. وی در راستای هدف مذکور، ابتدا مروری بر فصول ده گانه کتاب داشته و سپس، مبانی و روش های نویسنده را بررسی می نماید.
https://jap.isca.ac.ir/article_65484_01bbb4864369dd4587a2fca415836200.pdf
2018-02-20
79
124
10.22081/jap.2018.65484
محمدرضا سیستانی
کتاب قبسات من علم الرجال
معرفی کتاب
علم رجال
کتب تحقیق رجالی
روح الله
شهیدی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر تاریخ بیهقی به تصحیح و توضیح یاحقی و سیدی
جدیدترین تصحیح و چاپ تاریخ بیهقی، با مقدمه، تصحیح، تعلیقات، توضیحات، و فهرست ها، از دکتر محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی است. این کتاب دوجلدی که جلد اولش متن تاریخ بیقهی و جلد دومش شامل تعلیقات عام و تعلیقات تاریخی و تعلیقات جغرافیایی و فهرست های گونا گون است، با استفاده از 24 نسخه خطی و چاپی تالیف شده و از این نظر، محققانه ترین تصحیح تاریخ بیهقی محسوب می شود و حاوی انبوهی از اطلاعات ادبی و تاریخی است. نویسنده در سطور پیش رو می کوشد برخی سهوها و اشکالات موجود در این تصحیح و تعلیق را بیان دارد.
https://jap.isca.ac.ir/article_65485_fa99e8e534f094e4cd9f97cbf6e4703f.pdf
2018-02-20
125
151
10.22081/jap.2018.65485
تاریخ بیهقی
نقد کتاب
محمدجعفر یاحقی
مهدی سیدی
تصحیح تاریخ بیقهی
شهاب
رویانیان
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نا گفته هایی دربارۀ مجلدی از فهارس مجلس (نقد فهرست نسخه های خطی مجلس، جلد 45 )
این نوشتار، با مطلبی شخصی در بیان تجرب های دربارۀ رویکردهای فهرستنگاری کتب خطی اسامی آغاز میشود. نویسنده، نقد پیش رو را به چند بخش تقسیم کرده که هر یک با عنوانی مجزا، و مقدم های کوتاه، حاوی نمون ههایی از انواع مشکلات و خطاهایی است که به جلد 45 از فهرست نسخ ههای خطی کتابخانه مجلس راه یافته است. فهرست مذکور با نگارش سیدصادق حسینی اشکوری و یوسف بیگ باباپور، برای دستنویس های شمارۀ 16101 تا 16500 تهیه شده است.
https://jap.isca.ac.ir/article_65486_8ef3a446a1edc06ffb40ad84f6450da9.pdf
2018-02-20
153
185
10.22081/jap.2018.65486
کتب خطی
فهرست نگاری
نسخه های خطی مجلس
کتب خطی اسامی
کتابخانه مجلس شورای اسامی
فهرست نسخه های خطی
جلد 45
نقد کتاب
جواد
بشری
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سه دستخط جدید از شهید ثانی
از زی نالدین بن علی عاملی معروف به شهید ثانی ) 911 - 965 ق( عالم مشهور شیعی دستخطهای متعددی در دست است. در این مقاله ضمن بررسی دستخطهای شناخت هشده او از جنبه های مختلف، سه دستخط تازه یاب شهید موجود در گنجینه نسخ ههای خطی کتابخانه ملی ایران به تفصیل معرفی شده است: 1. مجموعه چهار رساله از آثار دوانی و ما داود هروی کتابت شده به خط شهید ثانی در 942 ق )ش 20080 (. 2. اجازه ای از او به محمد بن جمال الدین احمد مشهور به ولی در رجب 957 ق )ش 37270 (. 3. پیشنویس کتابش الفوائد الفوائد لشرح الرسالة النفلیة در 955 ق )ش 39136 (. همچنین به اطلاعاتی تکمیلی درباره نسخه الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة )ش 20172 ( اشاره شده که به خط شا گرد شهید نوشته شده و انهایی به خط او دارد.
https://jap.isca.ac.ir/article_65487_04aec0d80c7541c1f425779d28303242.pdf
2018-02-20
187
210
10.22081/jap.2018.65487
زی نالدین بن علی عاملی شهید ثانی
دستخطهای شهید ثانی
کتابت
اجازه
نسخ ههای خط مؤلف
سید محمد حسین
حکیم
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی و بررسی المستدرک الثانی لوسائل الشیعة (احادیث الائمة الطاهرین بأسانید العامة و المخالفین)
یکی از راههای بازیابی احادیث امامان شیعه )ع(، جستجو در منابع دیگر مذاهب اسامی از جمله اهل سنت و زیدیه است. بازیابی این احادیث در منابع این مذاهب فوائد علمی متعددی دارد که از آن جمله می توان به شناخت بخشی از تراث حدیثی امامان )ع( که به مصادر امامیه راه نیافته یا پالایش شده است، رمزگشایی از تصحیفات یا تحریفات متنی و سندی، شناخت طرق موازی نقل حدیث و ... اشاره کرد. یکی از تاش های صورت یافته در راه وصول به این اهداف کتاب المستدرک الثانیلوسائل الشیعه با عنوان فرعی احادیث الائمه الطاهرین باسانید العامه و المخالفین گردآوری شیخ محمود قانصو شهابی عاملی در 21 مجلد است. مولف، صدها منبع حدیثی و غیر حدیثی غیر امامی را جستجو کرده و حدود 25000 حدیث از ائمه معصومین )ع(، اعم از احادیثی که آن حضرات در طریق آن قرار داشته یا انشاء آن بزرگواران بوده، را همراه با تخریجات گاه متعدد از منابع شیعه و اهل سنت گرد آورده است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد پس از معرفی اثر بر اساس مقدمه مولف، ویژگی های کتاب را برشمرده و به برخی ملاحظات انتقادی پیرامون کتاب بپردازد.
https://jap.isca.ac.ir/article_65488_580f3c141aff44cd0594a409e675c525.pdf
2018-02-20
211
220
10.22081/jap.2018.65488
احادیث امامان شیعه )ع(
حدیث شیعه
مذاهب اسامی
منابع اهل سنت
منابع زیدیه
کتاب المستدرک الثانی لوسائل الشیعه
احادیث الائمه الطاهرین باسانید العامه و المخالفین
محمود قانصو شهابی عاملی
معرفی کتاب
نقد کتاب
محمد
غفوری نژاد
ghafoori@urd.ac.ir
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سه گانۀ واپسین شایگان در جس توجوی فضاهای گمشده، پنج اقلیم حضور، جنون هوشیاری
جستار پیش رو، دربرگیرنده درنگ هایی است که نگارنده هنگام خواندن سه اثر داریوش شایگان: در جستجوی فضاهای گمشده، پنج اقلیم حضور، و جنون هوشیاری، داشته است.
https://jap.isca.ac.ir/article_65489_e405f349009fa24e02af5467c9738751.pdf
2018-02-20
221
232
10.22081/jap.2018.65489
کتاب در جست و جوی فضاهای گمشده
کتاب پنج اقلیم حضور
کتاب جنون هوشیاری
داریوش شایگان
حبیب الله
عباسی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحصیل النجاة فی اصول الدین، فخرالمحققین، معرفی نسخه و کتابشناسی
«تحصیل النجاة فی اصول الدین » از جمله تالیفات فخرالمحققین ) ۷۷۱ - ۶۸۲ ه. ق( است که در مورد اصول اعتقادی نگاشته شده است. این اثر به درخواست ناصرالدین حمزه بن حمزه بن محمد العلوی الحسینی تالیف و به دست سید غیا ثالدین عبدالکریم )متوفی ۷۷۰ ه.ق( یکی از پنج خواهرزاده علامه حلی کتابت شده است. تنها نسخه باق یمانده از این کتاب که در ایران شناسایی شده است، متعلق به دانشگاه تهران به شماره ۱۷۷۱ است. این نسخه دارای آب خوردگی است و در بعضی از صفحات، کلمات و جمات قاب لخواندن نیست. از ای ن جهت کار تصحیح این اثر را دشوار م ینماید.
https://jap.isca.ac.ir/article_65490_e2d10bf991eb143f66baf0116484d03f.pdf
2018-02-20
233
242
10.22081/jap.2018.65490
تحصیل النجاة فی اصول الدین
فخر المحققین
غیا ثالدین عبدالکریم
ناصرالدین حمزه بن حمزه بن محمد العلوی الحسینی
مصطفی
احمدی
ahmadi1681@gmail.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خرده هایی بر وسام الخطاوی، محقق و مصحح منطق الإشارات و التنبیهات
نوشتار پیش رو نقدی است بر آقای وسام الخطاوی که منطق الاشارات و التنبیهات اثر ابن سینا را مورد تحقیق و تصحیح قرار داده و توسط انتشارات مطبوعات دینی به چاپ رسانده است. نویسنده در نوشتار حاضر، مقدمه ایشان و نیز فصل نخست از نهج یکم آن کتاب را مورد مداقه و نقد و بررسی قرار داده است.
https://jap.isca.ac.ir/article_65491_a2f0c6dbb46eca522227571311f073e8.pdf
2018-02-20
243
258
10.22081/jap.2018.65491
الاشارات و التنبیهات
ابن سینا
خواجه نصیر
وسام الخطاوی
نقد
طاهر
وکیلی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
واقع گرایی و زیبایی: نگاهی به قرائت لیمن از زیباشناسی اسلامی
کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی اسامی از آخرین آثار الیور لیمن، کتابی انتقادی یا انتقادی ترین کتاب موجود پیرامون هنر اسامی یا معتقدان به پدیده ای به نام هنر اسامی است که در سال 2004 توسط دانشگاه ادینبورو به چاپ رسید و چندی پیش چاپ دوم ترجمه فارسی آن توسط احمدرضا ابوالقاسمی در نشر ماهی منتشر شد. ا گرچه هر یک از فصل های کتاب به یکی از حوزه های هنر اسامی تعلق دارد، اما بخش اصلی کتاب که در آن انتقادات محوری لیمن در مورد مدعیات نظریه پردازان هنر اسامی مطرح شده، فصل اول آن است که «یازده اشتباه متداول درباره هنر اسامی » نام دارد و به مناسبت اشکالاتی که ذکر می کند، متعرض حوزه های مختلف هنر اسامی می شود. با این وجود تمام اشکالات لیمن منحصرا در این فصل ذکر نشده اند و در فصل های دیگر کتاب که هر یک به قلمروی خاصی می پردازند نیز، نکات مهم و استدلال های تاثیرگذاری را مطرح کرده است، هم در تطبیق انتقادات کلی بر مصادیق جزئی، و هم در طرح اصل انتقاداتی که به هواداران هنر اسامی دارد. نویسنده در نوشتار حاضر، ابتدا گزارشی اجمالی پیرامون مهمترین ایده های لیمن درخصوص هنر اسامی ذکر کرده و بعد از آن، پاره ای از انتقادات و اشکالات کلی یا جزئی وارد به رویکردها و تصورات او، مطرح نموده است. در نهایت، برخی از نکات پیرامون ترجمه کتاب مذکور را متذکر می شود.
https://jap.isca.ac.ir/article_65492_39d4a12d090b38278836a4c7df69c029.pdf
2018-02-20
259
268
10.22081/jap.2018.65492
زیباشناسی اسامی
هنر اسامی
نظریه پردازان هنر اسامی
کتاب درآمدی بر زیباشناسی اسامی
الیور لیمن
احمدرضا ابوالقاسمی
مطالعات اسامی غربی
محمد کاظم
مددی الموسوی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد دو کتاب آشنایی با فرق تسنن و آشنایی با فرق تشیع
دو کتاب «فرق تشیع » و «فرق اهل تسنن » به معرفی فرق ههای مختلف اسامی پرداخت هاند. این دو کتاب علی رغم محاسن و نقاط قوتی که دارند داراینقاط ضعفی نیز هستند. با توجه به تجدید چا پهای متعدد، اعتماد بالا به این دو کتاب و استفاده از این دو به عنوان منبع درسی در حوزه و دانشگاه، نقد این دو کتابضروری و غیرقابل اجتناب به نظر م یرسد. نقد این دو کتاب در سه بخش ساختاری، محتوایی و نگارشی، مورد بررسی قرار گرفته است که ضمن آن به ارزیابی نقاط قوت و ضعف اثر با بیان شاهد مثال و گاهی با ارائه نمونه های متعدد پرداخته شده است. امید است با تقویت نکات مثبت و برطر فکردن پاره ای اشکالات بتوان خدمتی به پیشبرد علوم اسامی نمود.
https://jap.isca.ac.ir/article_65493_133873ac4cbb506226b061dab37028dd.pdf
2018-02-20
269
284
10.22081/jap.2018.65493
نقد کتاب
فرق تشیع
فرق تسنن
لیلا
ثمنی
leilasamani@yahoo.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
کارنامه علوم و فنون مخطوطات در ایران
رساله های فارسی خطی محفوظ در کتابخانه آستان قدس و دیگر کتابخانه ها در قالب مجموعه ای به نام رسائل خطی فارسی، به همت نجیب مایل هروی و با همکاری گروه تصحیح متون آن بنیاد، به رشته طبع درآمده است. این مجموعه در قالب دفترهای اول تا دوازده از سال 1368 تا 1392 مجموعا در 3133 صفحه وزیری منتشر شده است. نویسنده در نوشتار حاضر، گزارشی از دفاتر مذکور به دانشوران علوم و فنون مخطوطات، ارائه می کند.
https://jap.isca.ac.ir/article_65494_9bc8341bedef24fc97237d8324f3b6a3.pdf
2018-02-20
285
298
10.22081/jap.2018.65494
رسائل خطی فارسی
رساله های فارسی
رساله های خطی
نجیب مایل هروی
رساله های فارسی خطی
سید مصطفی
مطبعه چی اصفهانی
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تازه های نگارش و نشر: جشن نامه پروفسور برت فرا گنر؛ سنّتِ تاریخ نویسی کریمه در سد ههای 15 - 19 م/ 9- 13 ه؛ آثار ادبی را چگونه باید خواند؛ تعبیر متن؛ چگونه کتاب بخوانیم؛ ادوار تصوف در تاریخ
https://jap.isca.ac.ir/article_65495_2dac4afe47cb4d0562a442d74ee87d7f.pdf
2018-02-20
301
324
10.22081/jap.2018.65495
الهام
بادینلو
1
AUTHOR
مرتضی
رزم آرا
2
AUTHOR
علی
کاملی
3
AUTHOR
نیره
خداداد شهری
4
AUTHOR
مرتضی
غلامی
5
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درگذشتگان: آیت الله حاج شریفی؛ آیت الله سید محمد موحد موحدی؛ آیت الله ابراهیم رمضانی؛ آیت الله محمد جابری همدانی؛ آیت الله گوگانی؛ آیت الله سید علی نقوی؛ آیت الله اخلاقی
https://jap.isca.ac.ir/article_65496_588dbe05825a54a45cbce82d5b51441a.pdf
2018-02-20
325
333
10.22081/jap.2018.65496
ناصر الدین
انصاری
1
AUTHOR